میلگرد یکی از محصولات فولادی پرکاربرد در صنایع مختلف، به ویژه صنعت ساختمان سازی است به طوری که می توان گفت میلگرد پرکاربردترین مقطع در ساختمان سازی می باشد. میلگرد در حالت کلی به دو دسته ساده و آجدار تقسیم بندی می شوند و می توان آن را به دو صورت شاخه و کلاف در بازار تهیه کرد. علاوه بر تقسیم میلگرد به دو دسته ساده و آجدار، انواع میلگرد را می توان از جنبه های گونان دسته بندی کرد مانند استاندارد تولید، شکل ظاهری، جنس و …
میلگرد در انگلیسی Rebar نامیده می شود. Rebar شکل اختصاری عبارت reinforcing bars به معنی «میله های تقویت کننده» می باشد. تعریف میلگرد را می توان به این صورت بیان کرد :میلگرد نوعی پروفیل طویل و توپر است که برای بهبود مقاومت کششی بتن استفاده می شود، زیرا بتن ماده ای بسیار مستحکم و مقاوم در برابر تنش های فشاری است، اما در برابر تنش کششی بسیار ضعیف عمل می کند. به همین دلیل و با هدف جبران ضعف مقاومت کششی بتن از انواع میلگرد آجدار درون بتون استفاده می کنند.
تفاوت میلگرد و آرماتور چیست؟
معمولا میلگرد و آرماتور با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. برای دانستن تفاوت آرماتور با میلگرد ابتدا باید با تعریف آرماتور آشنا شویم. آرماتورها همان میلگردهای تغییر شکل یافته ای هستند که آماده قرارگیری در بتن می باشند. به عبارتی دیگر، زمانی که میلگرد تغییر شکل داده شود و آماده بتن ریزی باشد، به آن آرماتور می گویند.
در نتیجه می توان گفت آرماتور همان میلگرد است با این تفاوت که قبل از قرارگیری در بتن بر روی آن عملیات هایی مانند خمکاری، برشکاری یا جوش دادن به دیگر میلگردها، انجام می گیرد.
استانداردهای بین المللی میلگرد
مشخصات میلگردها بر اساس استاندارد ملی کشورهای مختلف متفاوت است. در جدول زیر استانداردهای بین المللی و استانداردهای ملی برای تولید میلگردهای فولادی را مشاهده می کنید .در بین استانداردهای فوق استانداردهای آمریکایی (ASTM)، روسی (GOST)، استاندارد آلمانی (DIN)، استاندارد بریتانیایی (BS)، JIS (استاندارد ژاپنی) و استاندارد هندی (IS) معروف تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. در ایران نیز استانداردGOST 5781 کشور روسیه پر استفاده ترین استاندارد ساخت این مقطع فولادی می باشد که طبق آن محصولات در ۴ گرید A1، A2، A3 و A4 طبقه بندی می شوند.
پیشینه استفاده از میلگرد در سازه ها
بتن هزاران سال است که برای طیف گسترده ای از پروژه های ساختمانی استفاده می شود. به عنوان مثال، در روم باستان از بتن بسیار استفاده می کردند. با این حال، ساخت بتن آرمه یا بتن تسلیح شده با میلگرد نسبتاً جدید است و کمتر از ۲۰۰ سال است که قدمت دارد.
مورخان در مورد نام اولین کسی که از بتن آرمه در پروژه ساختمانی استفاده کرد اختلاف نظر دارند. برخی این مسئله را به صنعتگری به نام فرانسوا کونیه (Francois Coignet)، انتصاب می دهند که اولین خانه ای را با بتن مسلح ساخته است. برخی دیگر بر این باورند که یک باغبان به نام جوزف مونیر (Joseph Monier) اولین کسی بود که از بتن مسلح در پروژه های محوطه سازی استفاده کرد و در نهایت عده ای دیگر این توسعه را به جوزف لوئیس لامبوت (Joseph Louis Lambot) نسبت می دهند. با این حال، اجماع تمام مورخان بر این گزینه است که این تکنیک در حدود سال ۱۸۵۰ در فرانسه توسعه یافت و مونیر برای تکنیک خود در سال ۱۸۶۷ حق امتیاز (ثبت اختراع) دریافت کرد.
در ادامه استفاده از بتن آرمه به سرعت به روش برای ساختمان سازی در اروپا تبدیل گردید و پس از آن در آمریکا توسعه یافت. در سال ۱۸۷۸، شخصی به نام تادئوس هایت اولین نفری بود که ثبت اختراع این سیستم را در ایالات متحده دریافت کرد. پس از آن یک پالایشگاه متعلق به شرکت The Pacific Coast Borax اولین پروژه ساختمانی آمریکا با سیستم بتن آرمه را اجرا کرد. در نهایت در ربع اول قرن بیستم، ساخت و ساز با سیستم بتن آرمه به انتخاب اصلی برای پروژه های جدید تبدیل شده بود.
از جمله مزایای استفاده از بتن آرمه، امکان ساخت ساختمان با تعداد طبقات بالا می باشد. ساختمان های ساخته شده با استفاده از چوب در تعداد طبقات محدودیت داشتند. ساخت و ساز با سنگ نیز با اینکه امکان ساخت طبقات بیشتر را می داد، اما روشی مقرون به صرفه نبود. در حال حاضر بیش از یک قرن است که ساخت پل ها، بزرگراه ها، میادین ورزشی، مدارس، سدها، فرودگاه ها و بسیاری از پروژه های دیگر به استحکام و دوام بتن مسلح متکی هستند.
استانداردهای میلگرد در ایران
استاندارد ملی ایران برای تولید میلگردهای فولادی، استاندارد INSO3132 می باشد که تحت عنوان « میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی ها و روشهای آزمون» در سال ۱۳۶۹ تهیه و در سال ۱۳۸۱ نسخه جدید آن تجدیدنظر و ارائه شد. هدف از تدوین این استاندارد، تعیین ویژگی ها و روش های آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده ساده و آجدار برای تسلیح بتن می باشد. کارخانه ذوب آهن به عنوان یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان میلگرد در ایران برای تولید محصولات خود، از این استاندارد استفاده می کند.
